ئىختىيارى قۇللۇق
فىرانسىيەلىك يازغۇچى ئەتىننە (Etienne de La Boetie) «ئىختىيارى قۇللۇق» ناملىق كىتابىدا مۇنداق دەيدۇ:
بىر ۋەتەن (مىللەت) ئۇزۇن مەزگىل مۇستەملىكىگە دۇچ كەلسە، ئۇ ۋەتەندە ھۆرلۈككە موھتاج بولمايدىغان، مۇستەملىكە بىلەن چىقىشىپ ياشىيالايدىغان ۋە مۇقىملىقنى سۆيىدىغان ئەۋلادلار پەيدا بولۇپ قالىدۇ.
مۇقىملىقنى سۆيىدىغان ۋەتەنداش ئۆزىنىڭ خاس دۇنياسىدا ياشايدىغان بولۇپ، ئۈچ تۈرلۈك نەرسىدىن باشقىسىنى ئويلىمايدۇ:
1. تۇرمۇش غېمى،
2. پۇتبول، (ئۇيغۇرلاردا ناخشا-مۇزىكا)،
3. شەكلى دىندارلىق.
مۇستەملىكىگە دۇچ كەلگەن ۋەتەندە مۇقىملىقنى سۆيىدىغان ۋەتەنداشنىڭ ھەقىقەت ۋە ئادالەت بىلەن كارى بولمايدۇ، چۈنكى ئۇ يۈرۈش- تۇرۇشىغا تەسىر كۆرسىتەلمەيدىغان شەكلى ئىبادەت بىلەن كۇپايىلىنىدۇ. قارايدىغان بولسىڭىز يالغانچىلىق، مۇناپىقلىق ۋە پارىخورلۇق قىلغاندا، گۇناھ ھېس قىلمايدىغانلار پەقەت بىرەر ناماز قولدىن كېتىپ قالسا گۇناھ ھېس قىلىدىغانلىقىنى كۆرەلەيسىز.
بۇ تۈردىكى كىشىلەر ئېغىر خاپىلىققا، ياكى ئېغىر تەھدىتكە، ياكى ئېغىر ئەزىيەتكە ئۇچرىمىسا، دىنىنى مۇداپىئە قىلىش ئۈچۈن ھەرىكەت قىلمايدۇ. بۇ سەۋەبتىن، سىياسىي ھوقۇقلىرىغا پەقەت پەرۋا قىلمايدۇ.
مۇقىملىقنى سۆيىدىغان ۋەتەنداش مەھرۇم قېلىۋاتقان ھوقۇقلىرىدىن پۇتبول (ناخشا- مۇزىكا) ئارقىلىق تەسەللىي تاپىدۇ، پۇتبول ئارقىلىق غەم-قايغۇلىرىنى ئۇنتۇشقا ئۇرۇنىدۇ.
دېمەك، مۇقىملىقنى سۆيىدىغان ۋەتەنداش ئويغىنىش ۋە ئىسلاھات يولىدىكى ھەقىقىي توسالغۇ ھېسابلىنىدۇ.
ئابدۇراھمان جامال كاشىغەرىي
2022- ئاۋغۇست
About The Author
